Theo Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, mặc dù Nghị quyết 13-CP với các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, hỗ trợ thị trường đã được triển khai với các giải pháp như giảm lãi suất vay, giãn và miễn giảm thuế, giải ngân vốn đầu tư nhà nước, tăng cường thu hút vốn đầu tư nước ngoài, xóa bỏ các rào cản đầu tư bất hợp lý hay các giải pháp xử lý nợ phù hợp cho doanh nghiệp; nhưng kết quả thực tế doanh nghiệp vẫn khó tiếp cận vốn, nợ xấu vẫn cao, tồn kho lớn, miễn giảm thuế không đáng kể, FDI thấp.

 

Khó khăn cũ chưa được giải quyết, cộng với những yếu tố tác động từ môi trường kinh tế thế giới chưa có nhiều dấu hiệu tích cực, theo bà Phạm Chi Lan năm 2013 các doanh nghiệp Việt Nam sẽ đối mặt với 7 thách thức lớn.

 

Thách thức đầu tiên phải kể đến là năm 2013 kinh tế vÄ© mô còn bất ổn, nhiều vấn đề dài hạn chÆ°a thể giải quyết được. Dù hai năm nay Chính phủ tập trung xá»­ lý nhiều vấn đề nhÆ°ng đều là các vấn đề trÆ°á»›c mắt.  Cái gốc rá»…, căn cÆ¡ nhất vẫn là tái cÆ¡ cấu kinh tế, chừng nào còn chÆ°a làm được việc này thì các bất ổn tÆ°Æ¡ng tá»± còn xẩy ra không năm này thì sẽ năm khác.

 

Thách thức thứ hai là Nhà nÆ°á»›c muốn gỡ khó cho doanh nghiệp nhÆ°ng không thể thá»±c hiện được. Dù mang cả quyết tâm chính trị vào vá»›i mong muốn há»— trợ các doanh nghiệp vượt qua khó khăn, nhÆ°ng do nguồn lá»±c hạn chế, ngân sách không còn dồi dào nên việc tung ra các gói cứu trợ nhÆ° trÆ°á»›c đây đã làm là Ä‘iều không thể. Theo bà, việc giảm mức thuế suất phổ thông giảm từ 25% theo Luật hiện hành xuống còn 23% và áp dụng thuế suất 20% đối vá»›i doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa là sá»± cân nhắc khó khăn. 

 

Bởi theo tính toán của Bộ Tài Chính, nếu mức thuế suất này được thông qua thì từ năm 2014, dự kiến thu ngân sách Nhà nước từ thuế thu nhập doanh nghiệp còn khoảng 137.000 tỷ đồng, giảm 14.064 tỷ đồng – một con số không hề nhỏ.

 

Thách thức thứ ba đối với các doanh nghiệp, là một số chiến lược, quy hoạch, dự án phát triển phải điều chỉnh do thiếu nguồn lực và yêu cầu tái cơ cấu. Các dự án giao thông, xây dựng… đang làm dở dang nếu chậm tiến độ khả năng bị đình chỉ là rất lớn chứ không thể thong dong như trước đây.

 

Thách thức thứ tÆ° phải kể đến, đó là kinh tế thế giá»›i cải thiện chậm, thay đổi chính sách ở má»™t số nÆ°á»›c sẽ tác Ä‘á»™ng đến nÆ°á»›c ta mạnh mẽ. Dù Đông Nam Á vẫn là khu vá»±c hấp dẫn để đầu tÆ°, nhÆ°ng Việt Nam không phải nằm ở vị trí Æ°u tiên trong danh sách. Bởi hiện nay do nhiều yếu tố, không ít nhà đầu tÆ° đã hoặc Ä‘ang cần nhắc chuyển từ Việt Nam sang các nÆ°á»›c láng giềng vá»›i nhiều lợi thế hÆ¡n, ví dụ nhÆ° Myanmar chẳng hạn. 

 

Thách thức thứ năm là huy Ä‘á»™ng vốn cho đầu tÆ° của nền kinh tế và doanh nghiệp tiếp tục khó hÆ¡n. Bà Lan dẫn ra trường hợp Ä‘iển hình nhÆ°  Tổng công ty Than – Khoáng sản Việt Nam Vinacomin là má»™t doanh nghiệp chỉ xúc tài nguyên Ä‘em bán, chi phí đầu tÆ° không nhiều so vá»›i lợi nhuận thu được mà còn rất khó khăn khi huy Ä‘á»™ng vốn, hay má»™t vài tên tuổi lá»›n tuy vẫn huy Ä‘á»™ng được nhÆ° Hoàng Anh Gia Lai, nhÆ°ng theo bà vá»›i lãi suất cao nhÆ° thế sau này cÅ©ng chẳng biết trả nhÆ° thế nào. 

 

Thách thức thứ 6, cÅ©ng là Ä‘iều mà bà lo ngại nhất cho các doanh nghiệp, là sức ép cạnh tranh tăng lên vá»›i sá»± đổ bá»™ của các doanh nghiệp và hàng hóa nÆ°á»›c ngoài, đặc biệt từ Trung Quốc và ASEAN. 

 

Ở Hà Nội do thị trường rộng và hàng hóa Trung Quốc đã rất nhiều từ những năm gần đây nên sự thay đổi khó nhận ra, nhưng ở các tỉnh phía Nam, đặc biệt là TP HCM thì nhịp độ đổ bộ của hàng hóa Trung Quốc rất mạnh, đi vào từng ngõ ngách một, đi đâu cũng thấy hàng Trung Quốc bày bán.

 

Thách thức cuối cùng là bản thân các doanh nghiệp phải tự tái cơ cấu, điều chỉnh chiến lược cạnh tranh, tự vượt khó để tồn tại và thích ứng với những đòi hỏi mới. Nhưng theo bà, sẽ không nhiều doanh nghiệp biết làm và làm tốt việc tự tái cơ cấu, do bối cảnh nguồn lực các mặt có hạn và tương lai không chắc chắn, thì tái cơ cấu như thế nào đây lại trở thành bài toán lớn, dấu hỏi lớn với các doanh nghiệp.

 

Trong khi niềm tin giữa doanh nghiêp với doanh nghiệp; doanh nghiệp với ngân hàng, doanh nghiệp với nhà nước thấp, không có niềm tin thì tất cả những hoạch định chiến lược sẽ rất khó, vì nếu vừa làm vừa run thì không thể làm một cách quyết liệt, hiệu quả được.

 

Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cũng nhắc đến 5 cơ hội mà thời gian tới nếu các doanh nghiệp tận dụng được thì cục diện sẽ thay đổi tốt hơn.

 

CÆ¡ há»™i đầu tiên nằm ở chá»— Ä‘iều chỉnh chính sách để ổn định kinh tế vÄ© mô và tái cÆ¡ cấu kinh tế có thể giúp nền kinh tế kiềm chế lạm phát, ổn định dần. Tái cÆ¡ cấu sẽ  tạo sá»± phân bổ nguồn lá»±c và chính sách khuyến khích công bằng, hiệu quả hÆ¡n. 

Má»™t trong những cốt lõi của tái cÆ¡ cấu mà các nhóm chuyên gia đều khuyến nghị rất mạnh là phải thay đổi cách phân bố nguồn lá»±c. Không đổ dồn vốn cho doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c, không đổ dồn cho đầu tÆ° công. 

 

Theo bà Lan, cơ chế cho vay hiện nay chỉ khuyến khích đầu cơ chứ không khuyến khích cho vay để đầu tư. Nếu những khuyến nghị này được Chính phủ thuận theo thì nguồn lực sẽ được phân bổ về cho các doanh nghiệp thực sự đổi mới sáng tạo, có các dự án tiềm năng hơn.

 

Nhân tố thứ ba đến từ việc hội nhập quốc tế sâu rộng hơn và các FTA mới (EPA, TPP, EU) tạo sự cải thiện mạnh môi trường kinh doanh, tạo cơ hội TM & ĐT về nhiều mặt cho doanh nghiệp.

 

Thứ tư là thị trường khu vực phát triển khá cao và ổn định, với những xu thế mới thuận lợi hơn (chú trọng thị trường nội địa, nâng trình độ công nghệ, tăng cường liên kết KT trong khu vực).

Cuối cùng, việc các doanh nghiệp đã thấy rõ những yêu cầu và thách thức cho phát triển dài hạn của mình, không thể không thay đổi mạnh. Bởi các doanh nghiệp đã bị dồn đến chân tường rồi, buá»™c phải thay đổi nếu không muốn biến mất. - Hồng Anh