80% doanh nghiệp logistics tài chính yếu 

Thống kê cho thấy, cả nÆ°á»›c hiện có hÆ¡n 1.000 doanh nghiệp đăng ký kinh doanh dịch vụ logistics, cao hÆ¡n cả Thái Lan, Singapore. Tuy số lượng đông nhÆ°ng hoạt Ä‘á»™ng logistics của các doanh nghiệp Việt Nam còn yếu, thiếu kinh nghiệm và tính chuyên nghiệp. Đáng nói hÆ¡n, theo ông Trịnh Thế Cường – Trưởng phòng Vận tải và dịch vụ hàng hải, Cục HHVN, các doanh nghiệp logistics ná»™i rất yếu về tài chính. 80% doanh nghiệp thành lập có vốn Ä‘iều lệ dÆ°á»›i 1,5 tá»· đồng. 

Thị trường Việt Nam hầu như chưa có một công ty nội nào có thể đáp ứng được dịch vụ trọn gói cho khách hàng. Trên thực tế, chỉ mới đáp ứng được những dịch vụ đơn giản như giao nhận và vận chuyển hàng hóa bằng đường bộ, đại diện cho các công ty vận chuyển thông báo đến khách hàng tình hình vận chuyển hàng hóa, phát hành lệnh giao hàng khi tàu cập cảng hoặc đại diện các hãng tàu thu phí.

Cũng chính từ những yếu kém này nên cho dù trong bảng đánh giá xếp hạng chỉ số hoạt động hiệu quả của ngành logistics, Việt Nam đang đứng thứ 53 trên thế giới và thứ 5 trong khu vực với tốc độ phát triển trung bình 20% mỗi năm, song chúng ta cũng phải thừa nhận kết quả này có phần đóng góp chủ yếu từ hoạt động của các doanh nghiệp logistics nước ngoài. Chỉ với chưa đầy 30 doanh nghiệp tầm cỡ Maersk Logistics, APL Logistics, NYK Logistics, MOL Logistics... họ đã chiếm lĩnh hơn 80% thị phần và nhường lại... 20% miếng bánh cho hơn 1.000 doanh nghiệp trong nước.

Nhân lực chắp vá

Cần phải nói rằng, giao nhận kho vận và điều hành logistics là một công nghệ mang tính chuyên nghiệp cao nên nhân lực hoạt động trong lĩnh vực này cần được đào tạo một cách có hệ thống và được trang bị đầy đủ kiến thức như những nhà giao nhận quốc tế. Song, theo TS. Nguyễn Thanh Thủy (Trường ĐH Hàng hải Việt Nam) môn học logistics (hoặc liên quan đến logistics) tại các trường ĐH của Việt Nam hiện có nội dung hạn chế, chủ yếu đào tạo thiên về vận tải biển và giao nhận đường biển. Các bài giảng về logistics mới chỉ tập trung giới thiệu những khái niệm. Các nghiệp vụ logistics chưa được xây dựng thành môn học. Chương trình tương đối lạc hậu, các kỹ thuật giao nhận hiện đại như vận tải đa phương thức, kỹ năng quản trị chuỗi cung ứng, các khái niệm mới ít được cập nhật hóa. Tính thực tiễn của chương trình giảng dạy không cao.
 

Có thể khẳng định rằng, các chuyên gia được đào tạo chuyên nghiệp về lÄ©nh vá»±c này quá ít so vá»›i yêu cầu phát triển dịch vụ. Phần lá»›n kiến thức mà cán bá»™ công nhân viên trong Ngành có được là từ thá»±c tiá»…n khi làm đại lý hoặc đối tác cho các công ty nÆ°á»›c ngoài. Do vậy,  nhiệm vụ trọng tâm trÆ°á»›c mắt là phải cập nhật những kiến thức luật pháp trong nÆ°á»›c và quốc tế về vận tải Ä‘a phÆ°Æ¡ng thức, các hoạt Ä‘á»™ng chính của logistics và kỹ năng vận hành dịch vụ logistics cho nguồn nhân lá»±c hiện có. Song song vá»›i việc đào tạo nghiệp vụ chuyên môn là đào tạo nâng cao trình Ä‘á»™ tiếng Anh, đảm bảo được việc giao dịch, thủ tục và lập chứng từ nghiệp vụ. Việc đào tạo cần được tiến hành ở cả ba cấp Ä‘á»™ cán bá»™ hoạch định chính sách, quản lý và nghiệp vụ cụ thể. 

Rào cản lớn từ hạ tầng

Sá»± hấp dẫn và hiệu quả của việc kinh doanh logistics là Ä‘iều không thể phủ nhận nhÆ°ng ngành kinh doanh được coi là “hốt bạc” này ở nÆ°á»›c ta vẫn chÆ°a thá»±c sá»± được tạo Ä‘iều kiện để phát triển. 

Hệ thống kết cấu hạ tầng yếu kém, thiếu đồng bá»™, quy mô nhỏ, rời rạc… là má»™t trong những rào cản lá»›n nhất. Tại nhiều nÆ¡i, trong các khu công nghiệp, khu chế xuất trọng Ä‘iểm của Việt Nam, các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ logistics chÆ°a có hệ thống kho tàng bến bãi hoặc nếu có thì cÅ©ng rất thô sÆ¡, không đồng bá»™ và thiếu các thiết bị bốc xếp chuyên dụng. Các cảng biển của ta dù Ä‘ang được container hóa nhÆ°ng vẫn chỉ tiếp nhận tàu feeder, tàu cỡ nhỏ. Trang thiết bị để xếp dỡ container của các cảng trong nÆ°á»›c thì thua quá xa các cảng trong khu vá»±c. Các trục đường bá»™ của ta không được thiết kế đúng theo tiêu chuẩn để có thể kết hợp tốt các phÆ°Æ¡ng thức vận tải bằng đường biển, đường sông, đường bá»™ và đường hàng không. 

Hệ thống đường sắt quá lạc hậu cũng gần như không thể ủng hộ được gì cho chu trình vận tải khép kín của logistics. Đường hàng không cũng không khá hơn nhiều. Đáng nói nhất, việc kết nối, lưu chuyển hàng hóa một cách có hiệu quả giữa các phương thức vận tải bằng đường hàng không, đường biển, đường bộ, đường sắt... gần như không thể thực hiện được. Ông Đỗ Xuân Quang - Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp Logistics Việt Nam (VLA), Chủ tịch Liên đoàn ASEAN các hiệp hội giao nhận vận tải (AFFA) nhấn mạnh: Sự thiếu đồng bộ của các phương thức vận chuyển (thường được gọi là hành lang đa phương thức) đang tạo ra sự tắc nghẽn dòng dịch chuyển logistics, làm tăng chi phí và hạn chế sự phát triển của ngành logistics toàn diện trên phạm vi cả nước. Chi phí logistics tại Việt Nam khá cao, chiếm 25% GDP (so với các nước phát triển chỉ từ 9 đến 15%) trong đó chi phí vận tải chiếm 30 đến 40% giá thành sản phẩm (tỷ lệ này là 15% ở các quốc gia khác), điều này làm giảm khả năng cạnh tranh của dịch vụ, hàng hóa của các doanh nghiệp Việt Nam.